Діни жамағаттар қауіпті ме?

Қазақстан қоғамының рухани тұрғыдан жаңаруында дәстүрлі діндер маңызды рөл атқарады. Ислам және христиандық діндерінің жалпы адамзаттық және гуманистік құндылықтары ұлтаралық және конфессияаралық келісім мен татулықты орнықтырудағы маңызы ерекше.

Олар қоғамымызда достықты, өзара құрмет пен түсінісушілікті нығайтуға қызмет етеді. Қазақ халқының мәдениеті мен руханиаты ислам өркениетінің ажырамас бөлшегі. Қазақстанда ислам діні, оның ішінде сунниттік бағыт кең таралған.

Сонымен қатар, елімізде православ христиандар, протестанттар, иудаизм өкілдері, сондай-ақ басқа да діни топтар да бар. Мұның бәрі еліміздегі діни көптүрлілікті көрсетеді. Экстремизм мен терроризм идеологтары дінді пайдаланып, діни риториканың ерекше әдістерін қолдана отырып, халықтың белгілі бір топтарының ой-санасына теріс ықпал ете білді. Көп жағдайда әлеуметтік белсенділігімен ерекшеленетін, идеологиялық ықпалға тез түсетін қоғамның ерекше тобы саналатын жастар теріс пиғылды діни насихаттық қызмет үшін ыңғайлы нысанаға айналды. Жас ерекшеліктеріне қарай ізденгіш және білуге құмар болып келетін жастар қылмыс әлемінің, соның ішінде шетелдік және халықаралық субъектілердің тарапынан айлакерлікпен жасалған идеологиялық тұзаққа жиі түсетін болды. Бұл орайда қазіргі уақытта мемлекеттің құзырлы мекемелері экстремистік ұйымдардың және олардың идеологтарының қызметін айқындап, тыйым салу бағытында ықпалды шаралар қабылдауда. Рухани-ағарту және тәрбие жұмыстарының сапасын көтеріп, тиімділігін арттыру үшін біз қазақ халқының рухани құндылықтары мен дәстүрлерін, қазіргі жастардың еліктеуіне лайықты қаһарман тұлғаларды белсендірек насихаттауға тиіспіз.

Қазақстанда діни сенім бостандығына кепілдік беретін Конституция бар, бірақ бұл еркіндік кейбір экстремистік немесе радикалды ағымдардың ықпалына ұшырап, қауіп-қатер тудыруы мүмкін.

Қауіпті жамағаттар мен топтарға:

– Радикалды ислами ағымдар. Қазақстанда шетелдік радикалды топтардың ықпалы бар. Бұл топтардың өз мүшелерін экстремистік идеяларға баулуы, дәстүрлі ислам мен қоғамға қарсы көзқарастарды насихаттауы қауіпті болуы мүмкін. Мұндай ағымдар көбіне жастарды радикалдандырып, әлеуметтік дағдарысқа әкеп соқтырады.

– “Ваххабизм” немесе “Салафизм”. Ваххабизм — бұл салафизмнің бір түрі, ол дәстүрлі исламның бірқатар аспектілерін теріске шығарады. Ваххабистік топтар өздерінің қатал түсініктерін таратуды мақсат етеді, олар көбінесе қоғамдағы дәстүрлі діни құндылықтар мен халықтық дәстүрлерге қарсы шығады. Бұл ағымдар Қазақстанда кейде әлеуметтік шиеленіс туғызады, себебі олар ұлттық мәдениет пен дәстүрлерді мойындамайды.

– Протестанттық діни қозғалыстар. Қазақстанда протестанттық ағымдар да бар, олардың кейбіреулері экстремистік көзқарастарды қабылдайды. Кейбір протестанттық шіркеулердің құрылымдары қатаң иерархиялық жүйе бойынша жұмыс істейді және қаржы мен ресурстарды бақылауды өз қолына алады. Бұл ұйымдар кейде психологиялық қысым көрсетіп, адамдарды өз қатарларына тартуға тырысады.

– Діни секталар. Секталық ұйымдар (мысалы, “Саентология”, “Шахиды” және басқа) да Қазақстанда тіркелген. Бұл топтар көбінесе өз мүшелерін оқшаулап, қаржылық және психологиялық манипуляцияларға ұшыратуы мүмкін. Сондай-ақ, олар өздерінің идеяларын насихаттау үшін түрлі ақпараттық және коммуникациялық әдістерді қолданады, бұл қауіпті болуы мүмкін.

Осыған орай Қазақстан үкіметі діни экстремизмнің, жалпы қауіпті жамағаттардың алдын алу үшін бірнеше шараларды қабылдаған:

1.Діни ұйымдарды тіркеу — барлық діни ұйымдар заңды түрде тіркеліп,олардың қызметі қадағаланады. Бұл жамағаттардың қоғамға төндіретін қауіптілігін азайтуға арналған шаралардың бірі.

2.Діни радикализммен күресу үшін ақпараттық кампаниялар жүргізу — жастар арасында діни экстремизмнің алдын алу үшін ақпараттық жұмыстар, білім беру жобалары мен тренингтер ұйымдастырылады.

3.Құқық қорғау органдарының күшейтілген жұмысы — діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу мақсатында арнайы қызметтер мен құқық қорғау органдары бірқатар жедел шараларды қабылдайды. Қазақстандағы діни ұйымдар мен жамағаттардың қауіптілігі туралы мәселе көбінесе олардың радикалдық идеологияны таратуымен байланысты. Мұндай ұйымдар қоғамның әлеуметтік тыныштығын бұзуы, адамдарды заңсыз әрекеттерге итермелеуі мүмкін. Алайда, барлық діни ұйымдар мен жамағаттарды қауіпті деп бірдей айтуға болмайды. Көптеген діни топтар бейбіт түрде өз сенімдерін ұстанып, қоғамның ажырамас бөлігі болып табылады.

Сондықтан діни ағымдар мен топтар туралы ойлағанда, олардың ішкі құрылымы, көзқарастары мен әрекеттерін дұрыс бағалау маңызды. Қазақстанда діни сенім бостандығының сақталуы және діни ұйымдардың заң аясында қызмет етуі қажет, бірақ экстремистік топтар мен радикалды көзқарастардың таралуын болдырмау үшін қадағалау мен бақылау да маңызды.

Қорытындылай келе Қазақстандағы діни жамағаттар қауіпті болуы мүмкін, бірақ бұл барлық діни топтарға қатысты емес. Діни экстремизм мен радикализммен күресу үшін үкіметтің және қоғамның белсенді әрекеттері қажет. Діни ағымдар мен топтардың қауіптілігі олардың идеологиясына, қызметіне және қоғамға әсеріне байланысты. Қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін заңды және діни қадағалау, сондай-ақ жастар арасында діни білім мен дұрыс бағыт беру шаралары маңызды.

Жайыров Ерасыл,

«Сәдуақас қажы Ғылмани» мешітінің ұстазы